Táo bón chức năng là gì? Các nghiên cứu khoa học liên quan

Táo bón chức năng là tình trạng rối loạn đại tiện kéo dài mà không có nguyên nhân thực thể rõ ràng, đặc trưng bởi phân cứng, đi tiêu khó hoặc ít hơn 3 lần mỗi tuần. Bệnh ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, gây khó chịu, mệt mỏi và cần được chẩn đoán dựa trên tiêu chuẩn Rome IV để loại trừ nguyên nhân thực thể.

Định nghĩa và khái niệm về táo bón chức năng

Táo bón chức năng là tình trạng rối loạn đại tiện kéo dài mà không có nguyên nhân thực thể rõ ràng, đặc trưng bởi phân khô, cứng, đi tiêu khó khăn hoặc ít hơn 3 lần mỗi tuần. Đây là một rối loạn phổ biến trong hệ tiêu hóa, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh do gây khó chịu, mệt mỏi và hạn chế sinh hoạt hằng ngày.

Khác với táo bón do nguyên nhân bệnh lý, táo bón chức năng không liên quan trực tiếp đến các tổn thương cơ quan, chẳng hạn như tắc ruột, ung thư hay các bệnh thần kinh. Chẩn đoán thường dựa trên tiêu chuẩn Rome IV, đánh giá triệu chứng kéo dài ít nhất 3 tháng trong vòng 6 tháng gần nhất và loại trừ các nguyên nhân thực thể khác.

Thông tin chi tiết về táo bón chức năng tham khảo tại NIDDK - Constipation và Gastroenterology Journal.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh

Táo bón chức năng có thể liên quan đến nhiều yếu tố sinh lý và lối sống. Các cơ chế bệnh sinh phổ biến bao gồm rối loạn vận động ruột, tăng hấp thu nước tại đại tràng dẫn đến phân cứng, và rối loạn phản xạ đại tiện. Ngoài ra, yếu tố tâm lý như stress, lo âu hoặc trầm cảm cũng có thể ảnh hưởng đến nhu động ruột, làm trầm trọng thêm triệu chứng táo bón.

Các yếu tố nguy cơ bao gồm chế độ ăn uống ít chất xơ, thiếu vận động thể chất, uống không đủ nước và sử dụng một số loại thuốc như opioids, thuốc kháng cholinergic. Sự phối hợp giữa yếu tố sinh lý và hành vi tạo ra một vòng xoắn làm tình trạng táo bón trở nên dai dẳng và khó cải thiện.

Hiểu cơ chế bệnh sinh giúp định hướng lựa chọn điều trị và biện pháp phòng ngừa hiệu quả, đồng thời hỗ trợ tư vấn lối sống và chế độ ăn uống cho bệnh nhân.

Triệu chứng và biểu hiện lâm sàng

Người bệnh táo bón chức năng thường có các biểu hiện như đi tiêu khó khăn, phân cứng, phải rặn nhiều hoặc cảm giác đi tiêu không hết. Một số trường hợp kèm theo đầy hơi, đau bụng hoặc cảm giác khó chịu ở vùng bụng dưới, ảnh hưởng đến sinh hoạt và công việc hàng ngày.

Theo tiêu chuẩn Rome IV, táo bón chức năng được chẩn đoán khi người bệnh có ít nhất hai trong các triệu chứng sau: đi tiêu dưới 3 lần/tuần, phân cứng, phải rặn, đi tiêu không hết, và các triệu chứng này kéo dài ít nhất 3 tháng trong 6 tháng gần nhất. Biểu hiện lâm sàng có thể thay đổi tùy theo độ tuổi, giới tính và thói quen sinh hoạt của từng người.

Đánh giá triệu chứng chính xác là bước quan trọng để phân biệt táo bón chức năng với các nguyên nhân thực thể khác, từ đó xác định hướng điều trị phù hợp.

Phân loại táo bón chức năng

Táo bón chức năng được phân loại dựa trên cơ chế bệnh sinh và biểu hiện lâm sàng nhằm tối ưu hóa chẩn đoán và điều trị. Phân loại này giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp can thiệp phù hợp, bao gồm điều chỉnh chế độ ăn, lối sống hoặc can thiệp y tế nếu cần.

  • Táo bón do nhu động ruột chậm (slow-transit constipation): đại tràng vận động chậm, phân di chuyển chậm và tích tụ lâu trong ruột.
  • Táo bón do rối loạn sàn chậu (pelvic floor dysfunction hoặc dyssynergic defecation): rối loạn cơ và phản xạ khi đi tiêu, khó khăn trong việc tống phân ra ngoài.
  • Táo bón hỗn hợp: kết hợp nhiều cơ chế, bao gồm cả nhu động ruột chậm và rối loạn sàn chậu.

Bảng minh họa phân loại táo bón chức năng:

Loại Cơ chế Đặc điểm lâm sàng
Nhu động ruột chậm Đại tràng giảm nhu động, thời gian vận chuyển phân kéo dài Ít đi tiêu, phân cứng, đau bụng ít hoặc trung bình
Rối loạn sàn chậu Rối loạn cơ và phản xạ khi đi tiêu Cảm giác đi tiêu không hết, phải rặn nhiều, khó khăn khi đại tiện
Hỗn hợp Kết hợp nhiều cơ chế Triệu chứng phức tạp, kết hợp khó đi tiêu và phân cứng

Chẩn đoán táo bón chức năng

Chẩn đoán táo bón chức năng dựa trên tiêu chuẩn Rome IV, đánh giá triệu chứng lâm sàng kéo dài ít nhất 3 tháng trong 6 tháng gần nhất và loại trừ các nguyên nhân thực thể. Bác sĩ thường hỏi tiền sử bệnh, thói quen đại tiện, chế độ ăn uống, hoạt động thể chất và sử dụng thuốc.

Các phương pháp hỗ trợ chẩn đoán bao gồm:

  • Khám lâm sàng: đánh giá bụng, trực tràng và phản xạ sàn chậu.
  • Thăm dò hình ảnh: X-quang đại tràng, chụp cản quang, CT scan nếu nghi ngờ bệnh lý thực thể.
  • Thử nghiệm chức năng ruột: đo nhu động ruột, đánh giá rối loạn sàn chậu bằng manometry.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, giảm biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Điều trị táo bón chức năng

Điều trị táo bón chức năng bao gồm điều chỉnh chế độ ăn, lối sống, sử dụng thuốc và can thiệp y tế khi cần. Mục tiêu là tăng nhu động ruột, làm mềm phân và cải thiện tần suất đại tiện.

Phương pháp điều trị chính:

  • Chế độ ăn uống: tăng cường chất xơ (rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt), uống đủ nước.
  • Lối sống: tăng cường vận động, duy trì thói quen đại tiện đều đặn, giảm stress.
  • Thuốc: các loại thuốc làm mềm phân, nhuận tràng thẩm thấu, thuốc tăng nhu động ruột và thuốc thảo dược theo chỉ định của bác sĩ.
  • Can thiệp y tế: sinh lý trị liệu sàn chậu, biofeedback cho bệnh nhân rối loạn sàn chậu, hoặc phẫu thuật hiếm khi cần thiết cho táo bón nặng.

Biện pháp phòng ngừa táo bón chức năng

Phòng ngừa táo bón chức năng tập trung vào duy trì chế độ ăn uống hợp lý, sinh hoạt khoa học và giảm các yếu tố nguy cơ. Thói quen tốt giúp giảm nguy cơ táo bón kéo dài và ngăn ngừa biến chứng.

  • Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ và đủ nước.
  • Tập luyện thể dục đều đặn, duy trì vận động thể chất hằng ngày.
  • Hình thành thói quen đại tiện đều đặn, tránh nhịn đi tiêu.
  • Giảm stress, cải thiện tâm lý và quản lý các yếu tố lo âu, trầm cảm.

Biến chứng và ảnh hưởng lâu dài

Nếu không được kiểm soát, táo bón chức năng có thể dẫn đến các biến chứng như trĩ, nứt hậu môn, sa trực tràng hoặc suy giảm chất lượng cuộc sống do đau bụng, căng thẳng và rối loạn tâm lý. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời giúp giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện sức khỏe tiêu hóa tổng thể.

Tiến triển và theo dõi

Tình trạng táo bón chức năng thường kéo dài mạn tính nhưng có thể cải thiện đáng kể nhờ thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và điều trị y tế. Bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị, điều chỉnh thuốc và biện pháp hỗ trợ nếu triệu chứng tái phát.

Nghiên cứu và xu hướng hiện đại

Nghiên cứu hiện đại tập trung vào phát triển thuốc điều trị nhắm mục tiêu cơ chế bệnh sinh, cải thiện chức năng nhu động ruột và phản xạ sàn chậu. Công nghệ biofeedback, các probiotic và chất xơ chức năng cũng đang được ứng dụng để hỗ trợ điều trị và phòng ngừa táo bón chức năng.

Ứng dụng của nghiên cứu hiện đại giúp giảm tỷ lệ tái phát, cải thiện chất lượng sống và hạn chế biến chứng cho bệnh nhân.

Tài liệu tham khảo

  1. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK) - Constipation
  2. Gastroenterology Journal
  3. PMC - Functional Constipation Review
  4. Frontiers in Gastroenterology
  5. ScienceDirect - Functional Constipation

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề táo bón chức năng:

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA PHÁC ĐỒ SỬ DỤNG POLYETHYLENE GLYCOL 3350 TRONG ĐIỀU TRỊ TÁO BÓN MẠN TÍNH Ở TRẺ EM TẠI BỆNH VIỆN NHI THANH HOÁ
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 513 Số 2 - 2022
Táo bón mạn tính chức năng không được điều trị và theo dõi hợp lý, có thể dẫn đến các biến chứng gây ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tâm lý cho trẻ em. Polyethylene 3350 (PEG 3350) là thuốc nhuận tràng được khuyến sử dụng điều trị táo bón cho mọi lứa tuổi. Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả của polyethylene glycol 3350 trong điều trị táo bón mạn tính chức năng ở trẻ em tại bệnh viện Nhi Thanh Hoá... hiện toàn bộ
#Táo bón chức năng #mạn tính #polyethylene glycol 3350 #trẻ em
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ BỔ SUNG LỢI KHUẨN LACTOBACILLUS CASEI SHIROTA (LcS) TRÊN TRẺ 3 – 5 TUỔI BỊ TÁO BÓN CHỨC NĂNG TẠI 4 XÃ, TỈNH THANH HÓA
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 509 Số 2 - 2022
Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả bổ sung lợi khuẩn Lactobacillus casei Shirota lên cải thiện tình trạng táo bón của trẻ 3 – 5 tuổi bị táo bón chức năng. Phương pháp: Nghiên cứu can thiệp cộng đồng, ngẫu nhiên, có đối chứng trên 216 trẻ bị táo bón chức năng tại 4 xã thuộc 2 huyện Yên Định và Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa được chia làm 2 nhóm (nhóm can thiệp và nhóm chứng). Các triệu chứng táo bón được thu t... hiện toàn bộ
#Lactobacillus casei chủng Shirota #táo bón chức năng #trẻ em
Hiệu quả của hai phác đồ sử dụng polyethylene glycol 3350 và lactulose trong điều trị táo bón mạn tính chức năng ở trẻ em dưới 6 tuổi
Tạp chí Nghiên cứu Y học - - 2021
Táo bón là một bệnh lý tiêu hóa thường gặp ở trẻ em. Nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả của hai phác đồ có sử dụng polyethylene glycol 3350 và lactulose trong điều trị táo bón mạn tính chức năng ở trẻ em dưới 6 tuổi. Thực hiện thử nghiệm lâm sàng mở, ngẫu nhiên có đối chứng trên trẻ từ 12 tháng đến 72 tháng tuổi được chẩn đoán táo bón mạn tính theo tiêu chuẩn ROME IV. 156 trẻ được ngẫu nhiên chia v... hiện toàn bộ
#áo bón chức năng #mạn tính #polyethylene glycol 3350 #lactulose #trẻ em.
Giảm nhạy cảm trực tràng do TENS tại điểm huyệt ở bệnh nhân hội chứng ruột kích thích có triệu chứng tiêu chảy: Một nghiên cứu thử nghiệm Dịch bởi AI
Digestive Diseases and Sciences - - 2004
Mục tiêu của chúng tôi là so sánh sự cảm nhận trực tràng của bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích chiếm ưu thế tiêu chảy (IBS-D), hội chứng ruột kích thích chiếm ưu thế táo bón (IBS-C), táo bón chức năng (FC) và nhóm đối chứng khỏe mạnh, đồng thời đánh giá hiệu quả điều trị của kích thích điện dây thần kinh qua da tại điểm huyệt (TENS). Các bệnh nhân được chọn phù hợp về tuổi tác và giới tính (... hiện toàn bộ
#Hội chứng ruột kích thích #IBS-D #TENS #cảm giác trực tràng #táo bón chức năng
Tỷ lệ táo bón chức năng ở trẻ rối loạn phổ tự kỷ
Tạp chí Nghiên cứu Y học - Tập 143 Số 7 - Trang 94-100 - 2021
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu mô tả cắt ngang ở 160 trẻ rối loạn phổ tự kỷ (24 - 72 tháng tuổi) tại Bệnh viện Nhi Trung ương từ 11/2020 - 4/2021 nhằm xác định tỷ lệ táo bón chức năng ở nhóm trẻ này. Táo bón chức năng được chẩn đoán theo tiêu chuẩn Rome IV. Kết quả cho thấy tỷ lệ táo bón chức năng ở trẻ rối loạn phổ tự kỷ là 23,1%, tăng cao hơn rõ rệt ở nhóm trẻ 48 - 72 tháng (37,03%). Đồng thời t... hiện toàn bộ
#Rối loạn phổ tự kỷ #táo bón chức năng #trẻ #tỷ lệ #rối loạn.
Phản ứng của đại tràng với thức ăn có khác biệt ở hội chứng ruột kích thích so với tình trạng táo bón đơn giản hoặc tiêu chảy mà không có đau bụng? Dịch bởi AI
Digestive Diseases and Sciences - Tập 56 - Trang 2947-2956 - 2011
Phản ứng của đại tràng với thức ăn (CRF) là bất thường ở bệnh nhân hội chứng ruột kích thích (IBS). Mục tiêu của nghiên cứu này là so sánh CRF ở những bệnh nhân than phiền về mẫu phân suất bất thường theo sự hiện diện hoặc không có đau bụng. Một trăm bốn mươi chín bệnh nhân và 50 người đối chứng đã được nghiên cứu: 96 bệnh nhân IBS (46 IBS-C, 13 IBS-D, 15 IBS-M, và 22 IBS-U không được bao gồm), 43... hiện toàn bộ
#hội chứng ruột kích thích #phản ứng đại tràng #táo bón chức năng #tiêu chảy chức năng #thời gian vận chuyển đại tràng
Triệu Chứng Tiêu Hóa Chức Năng Ở Trẻ Em Có Rối Loạn Lo Âu Dịch bởi AI
Journal of Abnormal Child Psychology - Tập 41 - Trang 151-163 - 2012
Nghiên cứu này đã xem xét tỷ lệ và mối tương quan của các triệu chứng tiêu hóa chức năng ở trẻ em mắc rối loạn lo âu. Đối tượng tham gia là trẻ em từ 6–13 tuổi được chẩn đoán mắc một hoặc nhiều rối loạn lo âu (n = 54) và trẻ em kiểm soát không mắc bệnh (n = 51). Các phỏng vấn chẩn đoán qua điện thoại đã được thực hiện với phụ huynh để xác định sự hiện diện và vắng mặt của các rối loạn lo âu ở trẻ ... hiện toàn bộ
#rối loạn lo âu #triệu chứng tiêu hóa chức năng #trẻ em #táo bón chức năng #hội chứng ruột kích thích
Đào tạo hồi tiếp sinh học ở trẻ em bị táo bón chức năng Dịch bởi AI
Digestive Diseases and Sciences - Tập 41 - Trang 65-71 - 1996
Nhiều nghiên cứu không kiểm soát cho thấy rằng đào tạo hồi tiếp sinh học là một liệu pháp hỗ trợ hiệu quả trong việc cải thiện kết quả điều trị táo bón chức năng và/hoặc tình trạng không điều khiển (encopresis) ở trẻ em. Tuy nhiên, điều này không thể được xác nhận trong các nghiên cứu có kiểm soát. Việc thêm đào tạo hồi tiếp sinh học sau khi điều trị thông thường không thành công đã không mang lại... hiện toàn bộ
#thực trạng táo bón chức năng #hồi tiếp sinh học #trẻ em #encopresis #liệu pháp hỗ trợ
Một hợp chất mới được chế tạo từ bã hawthorn carbon hóa/bột đá cẩm thạch bằng phương pháp nghiền bi: chuẩn bị, đặc trưng và khả năng sử dụng như một chất hấp phụ đa chức năng Dịch bởi AI
Biomass Conversion and Biorefinery - Tập 13 - Trang 3765-3784 - 2021
Trong nghiên cứu này, tiềm năng tính khả dụng của hợp chất như một chất hấp phụ mới, hiệu quả về chi phí và đa chức năng, được chế tạo bằng phương pháp nghiền bi đơn giản, sử dụng các dạng carbon hóa của chất thải công nghiệp như bã bột hawthorn và bột đá cẩm thạch đã được điều tra nhằm loại bỏ Remazol Brillant Blue R và thủy ngân khỏi môi trường nước. Phương pháp mặt phản hồi đã được áp dụng để x... hiện toàn bộ
#hợp chất mới; hấp phụ; carbon hóa; bã hawthorn; bột đá cẩm thạch; phương pháp nghiền bi; hiệu suất loại bỏ; mô hình Langmuir; nhiệt động lực học; động học giả thứ hai.
HIỆU QUẢ BỔ SUNG LỢI KHUẨN LACTOBACILLUS CASEI SHIROTA (LcS) LÊN TÌNH TRẠNG TÁO BÓN CỦA TRẺ MẦM NON 3-5 TUỔI BỊ MẮC TÁO BÓN CHỨC NĂNG ẠI 4 XÃ TỈNH THANH HÓA NĂM 2017
Tạp chí Dinh dưỡng và Thực phẩm - Tập 14 Số 3 - 2018
Táo bón chức năng là một tình trạng rối loạn tiêu hóa thường gặp ở trẻ em. Nghiên cứu đượcthực hiện nhằm đánh giá hiệu quả của vi khuẩn có lợi Lactobacillus casei chủng Shirota (LcS)được bổ sung trong sữa chua uống lên men Yakult lên cải thiện tình trạng táo bón ở trẻ 3 đến 5tuổi bị táo bón chức năng. Kết quả cho thấy sau 12 tuần can thiệp, số lần đại tiện/1 tuần ở nhómcan thiệp tăng lên 0,6 lần s... hiện toàn bộ
#Lactobacillus casei chủng Shirota #táo bón chức năng #trẻ 3-5 tuổi #Thanh Hóa
Tổng số: 10   
  • 1

Chủ đề khác

#cao chiết hạt cà phê xanh

Cao chiết hạt cà phê xanh là gì? Các nghiên cứu khoa học

#phun sấy

Phun sấy là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#y tế cơ sở

Y tế cơ sở là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#tỷ lệ hiện mắc

Tỷ lệ hiện mắc là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan

#chất lượng mối quan hệ

Chất lượng mối quan hệ là gì? Nghiên cứu khoa học liên quan

#thời hiệu

Thời hiệu là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#hạn chế

Hạn chế là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#đắk nông

Đắk nông là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#đậu tương

Đậu tương là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học liên quan

#tính giá trị

Tính giá trị là gì? Các bài nghiên cứu khoa học liên quan


Xem thêm